TOD คืออะไร? ระยองจะใช้ TOD พัฒนาเมืองอย่างไร? เรียบเรียงโดย ฉัตรนุชัย สมบัติศรี

TOD คืออะไร? ระยองจะใช้ TOD พัฒนาเมืองอย่างไร?

เรียบเรียงโดย ฉัตรนุชัย สมบัติศรี รองปลัดเทศบาลนครระยอง

TOD คืออะไร?

ระยอง เป็นจังหวัดเป้าหมายของรัฐบาลในการพัฒนาเพื่อก้าวไปสู่ยุค Thailand 4.0 ดังนั้นจึงมีโครงการขนาดใหญ่เข้ามาในพื้นที่จังหวัดระยองหลายโครงการเช่น โครงการก่อสร้างรถไฟความเร็วสูงกรุงเทพ-ระยอง ทำให้ชาวระยองได้รับประโยชน์จากโครงการพัฒนาขนาดใหญ่นี้อย่างมาก

การดำเนินโครงการขนาดใหญ่เช่นรถไฟความเร็วสูง ย่อมมีผลกระทบกับกายภาพเมืองและการจราจร รวมถึงการเชื่อมโยงของระบบขนส่งมวลชนภายในจังหวัด อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

การพัฒนาระบบขนส่งมวลชนทั้งระบบหลักและระบบขนส่งมวลชนขนาดรอง จำเป็นที่จะต้องพัฒนาพื้นที่รอบๆสถานีขนส่งมวลชนด้วย เพื่อดึงดูดผู้โดยสารให้มาใช้ระบบมากขึ้น และยังเป็นการพัฒนาเมืองในรูปแบบใหม่ที่เพิ่มคุณภาพชีวิตให้กับคนในพื้นที่ด้วย

แนวคิดในการพัฒนาเมืองที่เรียกว่า “TOD หรือ Transit Oriented Development” TOD คือ การพัฒนาที่เน้นระบบขนส่งมวลชน โดยออกแบบพื้นที่รอบสถานีให้ผสมผสานระหว่างศูนย์พานิชยกรรม ร้านค้า ที่พักอาศัย แหล่งงาน เป็นต้น เพื่อเพิ่มจำนวนผู้โดยสารและการเข้าถึงระบบขนส่งมวลชนที่สะดวกสบาย

ปกติแล้วการพัฒนาแบบ TOD จะมีตัวสถานีหลัก หรือสถานีย่อย หรือจุดหยุดรถของรถไฟ รถราง หรือรถบัส เป็นศูนย์กลางการพัฒนาพื้นที่และจะมีรัศมีการพัฒนารอบๆ จุดศูนย์กลางระหว่าง 400-800 เมตร ซึ่งเป็นรัศมีที่คนสามารถเดินด้วยเท้าเข้าถึงศูนย์กลางสถานีได้อย่างสบาย

ตัวอย่าง TOD สถานีรถไฟโคคุระ เมืองคิตะคิวชู ญี่ปุ่น มีระบบขนส่งมวลชนหลายระบบในสถานีเดียวทั้งรถไฟความเร็วสูง รถบัสและโมโนเรล ในอาคารสถานีมีร้านอาหาร ร้านค้า ห้างสรรพสินค้าและโรงแรม รอบๆสถานีเป็นย่านพานิชยกรรม

ทำไมถึงต้องทำ TOD

TOD จะทำให้เมืองกระชับ เป็นแหล่งที่อาศัยของผู้มีรายได้ต่ำถึงปานกลาง มีความสะดวกในการเดินทางเชื่อมโยงระหว่างแหล่งงานกับแหล่งที่อยู่อาศัยและเชื่อมโยงระบบขนส่งมวลชนรูปแบบต่างๆให้อยู่ในบริเวณเดียวกัน สร้างชุมชนแห่งการเดิน และสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจเนื่องจากมีคนมากขึ้นหนาแน่นขึ้นย่อมทำให้เกิดการค้าขายและจับจ่ายใช้สอยในพื้นที่มากขึ้น นอกจากนี้ยังเป็นกลยุทธ์ในการดึงดูดคนให้ใช้ระบบขนส่งมวลชนเพิ่มจำนวนผู้โดยสารให้มากขึ้น

TOD ทำอย่างไร?

TOD เมือง Portland, USA

อย่างไรก็ดีการทำ TOD ไม่ง่ายนักเนื่องจากที่ดินรอบๆสถานีส่วนใหญ่เป็นของเอกชน ต้องมีการเจราจาและทำความเข้าใจกับเจ้าของที่ดินรอบๆเพื่อกำหนดกติการ่วมกัน ซึ่งในเมืองที่ประสบความสำเร็จในเรื่อง TOD ต้องใช้การจัดทำผังเมืองเฉพาะและใช้กฎหมายจัดรูปที่ดินมาใช้ในการทำ TOD จึงจะสามารถบังคับเจ้าของที่ดินและกำหนดผังการใช้พื้นที่พัฒนาตามหลักการ TOD ได้

สำหรับในเมืองไทยยังไม่มีโครงการพัฒนาในลักษณะ TOD เกิดขึ้นมากนักเนื่องจากติดขัดปัญหาหลายอย่าง แต่ในเร็วๆ นี้คงได้เห็นโครงการพัฒนาตามแนวคิด TOD เกิดขึ้นในเมืองไทยหลายแห่ง

สำหรับจังหวัดระยองควรจะได้มีการวางแผนรองรับระบบขนส่งมวลชน และนำแนวคิดการพัฒนาพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชน( TOD ) มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของระยอง